Phan Thị Kim Phúc |
Tôi lớn lên ở ngôi làng nhỏ Trảng Bàng, miền Nam Việt Nam. Mẹ tôi kể rằng tôi đã cười rất nhiều khi còn nhỏ. Chúng tôi có một cuộc sống đơn giản với lượng thức ăn dồi dào, vì gia đình tôi có một trang trại và mẹ tôi điều hành một nhà hàng đắc khách nhất trong thị trấn. Tôi nhớ về ngôi trường mến thương và những lúc chơi với các anh em họ và những đứa trẻ khác trong làng, nhảy dây, chạy và đuổi bắt nhau vui vẻ.
Tất cả những điều đó đã thay đổi vào ngày 8 tháng 6 năm 1972. Tôi chỉ còn nhớ thấp thoáng những ký ức về ngày kinh hoàng đó. Tôi đang chơi với những người anh em họ của tôi trong sân chùa. Ngay sau đó, có một chiếc máy bay lao xuống gần và một tiếng động chói tai. Sau đó là những vụ nổ và khói và những cơn đau dữ dội. Lúc đó tôi 9 tuổi.
Napalm dính vào người, cho dù bạn có chạy nhanh đến đâu, nó gây bỏng và đau kinh hoàng kéo dài suốt đời. Tôi không nhớ mình đã chạy và hét lên, “Nóng quá, nóng quá!”. Nhưng những thước phim và ký ức của những người khác cho thấy tôi đã làm vậy.
Các bạn có thể đã xem bức ảnh chụp tôi vào ngày hôm đó, đang chạy trốn khỏi vụ nổ cùng những người khác – một đứa trẻ trần truồng với cánh tay dang rộng, đang hét lên đau đớn. Được chụp bởi nhiếp ảnh gia miền Nam Việt Nam Nick Ut, người đang làm việc cho hãng thông tấn AP, nó đã xuất hiện trên các trang nhất của các tờ báo trên toàn thế giới và giành được giải thưởng Pulitzer. Qua thời gian, nó đã trở thành một trong những hình ảnh nổi tiếng nhất của Chiến tranh Việt Nam.
Nick đã thay đổi cuộc đời tôi mãi mãi với bức ảnh đáng chú ý đó. Nhưng ông ta cũng đã cứu mạng tôi. Sau khi chụp ảnh, anh ấy đặt máy ảnh xuống, quấn tôi trong một chiếc chăn và mang tôi đi để được chăm sóc y tế. Tôi mãi mãi biết ơn.
Tuy nhiên, tôi nhớ cũng đã nhiều lần ghét ông ta. Tôi lớn lên và ghét bức ảnh đó. Tôi tự nghĩ, “Tôi là một cô bé. Tôi trần truồng. Tại sao ông ấy lại chụp bức ảnh đó? Tại sao cha mẹ tôi không bảo vệ tôi? Tại sao ông ấy lại in bức ảnh đó? Tại sao tôi là đứa trẻ duy nhất khỏa thân trong khi các anh trai và em họ của tôi trong ảnh có mặc quần áo? ” Tôi cảm thấy xấu xí và xấu hổ.
Lớn lên, đôi khi tôi ước mình biến mất không chỉ vì vết thương của mình – vết bỏng tạo thành sẹo một phần ba cơ thể và gây ra những cơn đau kinh niên dữ dội – mà còn vì xấu hổ, xấu hổ về hình dạng của mình. Tôi cố giấu những vết sẹo của mình dưới lớp quần áo. Tôi đã lo lắng và trầm cảm khủng khiếp. Trẻ em trong trường học phục tùng tôi. Tôi là một nhân vật đáng thương hại đối với hàng xóm và ở một mức độ nào đó là bố mẹ tôi.
Trong khi đó, bức ảnh càng trở nên nổi tiếng, khiến cuộc sống riêng tư và tình cảm của tôi trở nên khó khăn hơn. Bắt đầu từ những năm 1980, tôi phải ngồi vào vô số cuộc phỏng vấn với báo chí và các cuộc gặp gỡ với hoàng gia, thủ tướng và các nhà lãnh đạo khác, tất cả đều mong đợi tìm thấy ý nghĩa nào đó trong hình ảnh đó và trải nghiệm của tôi. Đứa trẻ chạy trên đường phố trở thành biểu tượng cho sự kinh hoàng của chiến tranh. Con người thật nhìn từ trong bóng tối, sợ rằng bằng cách nào đó tôi sẽ bị lộ ra như một kẻ hư hỏng.
Nhiếp ảnh, về định nghĩa, ghi lại những khoảnh khắc. Nhưng những người trong những bức ảnh này, đặc biệt là trẻ em, bằng cách nào đó phải tiếp tục sống. Chúng tôi không phải là biểu tượng. Chúng tôi là con người. Chúng tôi phải tìm công việc để làm, con người để yêu, cộng đồng để đón nhận, những nơi để học hỏi và được nuôi dưỡng.
Chỉ đến khi trưởng thành, sau khi chuyển sang Canada sinh sống, tôi mới bắt đầu tìm thấy sự bình yên và nhận ra sứ mệnh của mình trong cuộc sống, với sự giúp đỡ của đức tin, chồng và bạn bè. Tôi đã giúp thiết lập một quỹ và bắt đầu đi đến các quốc gia bị chiến tranh tàn phá để hỗ trợ y tế và tâm lý cho trẻ em bị nạn bởi chiến tranh, hy vọng sẽ mang lại những niềm tin tốt đẹp sau này cho các bé.
Tôi hiểu cảm giác như thế nào khi xóm làng của bạn bị đánh bom, ngôi nhà của bạn bị tàn phá, khi nhìn thấy các thành viên trong gia đình chết và xác của những thường dân vô tội nằm trên đường phố. Đây là những nỗi kinh hoàng của chiến tranh từ Việt Nam được ghi nhớ trong vô số bức ảnh và bản tin. Đáng buồn thay, chúng cũng là hình ảnh của những cuộc chiến ở khắp mọi nơi, của những sinh mạng quý giá của con người đang bị tàn phá và hủy hoại ngày nay như ở Ukraine.
Theo một cách khác, chúng cũng là những hình ảnh kinh hoàng đến từ các vụ xả súng ở trường học. Chúng ta có thể không nhìn thấy các thi thể, như chúng ta làm với các cuộc chiến tranh nước ngoài, nhưng những cuộc tấn công này là tương đương với chiến tranh trong nước. Ý nghĩ về việc chia sẻ những hình ảnh của cuộc tàn sát, đặc biệt là đối với trẻ em, có vẻ không thể chịu đựng được – nhưng chúng ta nên đối đầu với chúng. Việc che giấu thực tế của chiến tranh sẽ dễ dàng hơn nếu chúng ta không nhìn thấy hậu quả.
Tôi không thể nói thay cho các gia đình ở Uvalde, Texas, nhưng tôi nghĩ rằng việc cho cả thế giới thấy hậu quả của một cuộc bạo loạn bằng súng thực sự trông như thế nào có thể mang lại một thực tế khủng khiếp. Chúng ta phải đối mặt trực tiếp với bạo lực này và bước đầu tiên là xem xét nó.
Tôi đã mang hậu quả chiến tranh trên cơ thể mình. Bạn không lớn lên khỏi những vết sẹo, về thể chất hay tinh thần. Bây giờ tôi rất biết ơn vì sức mạnh của bức ảnh chụp tôi lúc 9 tuổi, cũng như tôi về cuộc hành trình mà tôi đã thực hiện với tư cách là một con người. Nỗi kinh hoàng của tôi – mà tôi hầu như không nhớ – đã trở nên phổ biến. Tôi tự hào rằng theo thời gian, tôi đã trở thành biểu tượng của hòa bình. Tôi đã mất một thời gian dài để đón nhận điều đó với tư cách là một con người. Tôi có thể nói, 50 năm sau, tôi rất vui vì Nick đã ghi lại khoảnh khắc đó, ngay cả với tất cả những khó khăn mà hình ảnh đó đã tạo ra cho tôi.
Bức ảnh đó sẽ luôn là một lời nhắc nhở về sự xấu xa khôn lường mà loài người có thể gây ra. Tuy nhiên, tôi tin rằng hòa bình, tình yêu, hy vọng và sự tha thứ sẽ luôn có sức mạnh hơn bất kỳ loại vũ khí nào.
Lâm Nhật Quang biên tập lại từ bản dịch của Google
Nguồn: The New York Times